Гaндaнтэгчинлэн хийдийн хaмбa Д.Чойжaмц Бурхaн бaгшийн их дүйчин өдрийг тэмдэглэн өнгөрүүлэх утгa учрыг тaйлбaрлaлaa. Бурхaн бaгшийн их дүйчин өдөр зургaдугaaр сaрын 5-нд тохиож бaйгaa бөгөөд уг өдрийг бүх нийтийн aмрaлтын өдөр болгон хуульчилсaн билээ.
Хамба Д.Чойжамц хэлэхдээ “Бурхан багшийн их дүйчин өдрийг 2000 жилийн тэртээгээс Азийн бурхны шашинтай орнууд тэмдэглэж ирсэн. Европоос бие биенээ колоничилж, Азийн орнууд үүнд өртсөнөөр бурхан багшийн тухай ойлголтыг дэлхий дахинд түгээж чадаагүй.
Харин 20 дугаар зуунаас бурхны шашны тухай ойлголт нэмэгдсэн. Бурхан багшийн эх тайванч, тэгш эрх, эрх чөлөөт утгыг агуулсан шашны сургаалийг хүндэлдэг байдлыг бурхан багшийн их дүйчин өдрөөр тэмдэглэх тогтоолыг 1999 онд НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейгаас гаргаж, дэлхийн олон оронд тэмдэглэж эхэлсэн юм. Ингээд Азийн маш олон орнууд буян хурах байдлаар тэмдэглэдэг болсон бол манай улс 2000 жилийн тэртээгээс тэмдэглэсэн. Уг өдрийг тэмдэглэх шалтгаан нь гурван том тэмдэглэлт үйл явдал давхацдаг учраас тэр юм. Тодруулбал, нэгд эхийн хэвлийд орсон, хоёрт, ном номлосон, гуравт нирваан дүрийг үзүүлсэн гэсэн чухал өдөр давхацдаг учир “их дүйчин” гэж нэрлэдэг юм.
Тиймээс энэ өдөр буян хураавал арвиждаг гэж үздэг учир буян хураахад хичээнгүйлэн оролцох учиртай. Бурхан багшийн нигүүлсэл, энэрэл, хайрыг түгээсэн, ертөнцийн бодит оршин тогтнолыг XXI зууны шинжлэх ухаан гараагүй байх үед бодитойгоор тайлбарлан таниулсан сургаалыг номлосон учир хүн төрөлхтөн хүндэлж үздэг. Энэ сургаал номлолыг хэрэгжүүлж, бусдад хөнөөлгүй байх, нигүүлсэнгүй үйл үйлдэх ёстой. Хамгийн гол нь их дүйчин өдөр арван хар нүглийг тэвчих ёстой. Биднийг зовлонд унадаг зүйл бол бие, хэл, сэтгэл гурвын буруу үйл, зуршлаас хамаарч үүсдэг юм. Тиймээс энэ өдөр арван цагаан буяныг туурвих ёстой. Хамгийн наад зах нь биеэрээ бусадтай сайхан харьцаж, хэлээрэй сайн сайхан зүйл ярьж, сэтгэлдээ хамгийн сайхныг сэтгэж байх учиртай юм. Мөн энэ өдөр өөрийгөө харж, ажиглаж, сайн явж байна уу, буруу байна үйл хийж байна уу, ямар зан ааштай байна гэдгийг олж таних хэрэгтэй.
Тиймээс нэг өдөр арван цагаан буяныг үйлдсэнээр цаашдаа энэ хэвээр байхыг бэлгэдэн тэмдэглэдэг учиртай. Ер нь сэтгэлийн нүгэл буюу хорлох, хомхой сэтгэлийг татаж байх хэрэгтэй. Бурхан шашны их дүйчин өдрийг хийхийн тулд өдрийн сахил буюу 10 хар нүглийг хийгүй, цагаан хоол идэх гэсэн сахил сахих буюу бие, хэл, сэтгэлийн муу үйлийг номхотгох арга юм. Бие, хэл сэтгэлийн муу муухайг гаргах өдөр гэж хэлж болно. Ер нь бол бурхан багшийн намтар, сургаалыг өөрийн биеэн дээр хэрэгжүүлж, өдөржингөө буяны үйлд шамдан, сайхан хүн, сайн хүн болох бусдад хөнөөлгүй байх, цаашдаа төгс гэгээрсэн бурхны хутгийг ч олж болох гүн гүнзгий утгатай учир зөвхөн нэг өдөр хийгээд орхилгүй,өдөр бүр сайхан байх боломжтой юм.
Бүх баярыг утга учрынх нь дагуу тэмдэглэдэг байхыг уриалж байна
Монголын бүх баяруудыг буяны зүгт хандуулах чиглэлийг бид уриалж байна. Хүмүүс их дүйчин өдрийг тэмдэглэх дургүй байсан. Яагаад монголчууд баярт дургүй болоод байна вэ гэвэл баяраа зарчим ёсоор хийдэггүй, наргих, цэнгэх зорилгоор тэмдэглэдэг учир баярын утга алдагдаж дургүй болоод байгаа юм. Тиймээс ч бид бурхан багшийн их дүйчин өдрийг номлолын дагуу тэмдэглэхээс гадна, бусад баярыг шашинтайгаа холбон тэмдэглэхийг уриалж байна.
Цар тахал гарснаар монголчууд төрөө, шашнаа хүндэлдэг ёс хэвээр байгаа харагдаж байна
Их дүйчин өдрийг бусад орнуудын адил гудамжаар алхаж, төв талбайд энх тайван, нигүүлсэн, хайрын тухай лекц уншиж тэмдэглэх байсан ч цар тахлаас улбаалан уг үйл ажиллагаа хумигдсан. Гэхдээ бурхан багшийн их дүйчин өдрийг мод тарих, Богд уулын орчимыг цэвэрлэх, бусдад буян үйлдэх байдлаар тэмдэглэн өнгөрөөж болно. Ер нь өнөөдөр тохиогоод байгаа цар тахал нь өөрсдийгөө дүгнэх боломжийг давхар олголоо. Монголчуудын хувьд Чингисийн үеэс бэлэн байдалд орж, аюулаас тухай бүр нь хамгаалдаг байсан. Энэхүү төрөө, шашнаа хүндэтгэдэг шинж чанар хадгалаатай байгаа харагдаж байна.
Мөн гэртээ байснаар бие биенийгээ таньж мэдэж, хувьсан өөрчлөгдсөн зүйл, үр хүүхдээ ямар хүмүүжилтэй байгааг бодож, харж үзэж эхэллээ. Ингэснээр гэр бүлдээ анхаарах хэрэгтэй гэсэн ойлголтыг авж, гэр бүл нэгдэж, ирээдүйн амьдрал цэгцтэй болж байгаа юм. Гэтэл бусад орон маш их хэрүүл, шуугиан болж, шашин хийдийн газар хурлаа хурж, халдвар тарааж байна. Харин бидэнд асуудал гаралгүй, хүн бүр анхаарч, аюулгүй байж чадаж байна” гэлээ.
