Та өөрөөсөө дээш хэдэн үеэ мэдэх вэ. Аав, өвөө, элэнц, хуланц гээд хамгийн ихдээ дөрөв үү. Ийнхүү бид есөн үеийн удам угсаагаа мэдэхгүйгээс болж хүн амын дунд цус ойртолт нэмэгдэж байна.
Үүнтэй холбогдуулан УИХ дахь Нийгмийн бодлогын байнгын хорооноос “Монгол хүний удмын сангийн аюулгүй байдлыг хамгаалах, хүн амын өсөлтийг дэмжих арга хэмжээний талаар авах арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолыг чуулган болон байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлэхэд бэлтгэл хангах хүрээнд “Хүн ам, удмын сангийн аюулгүй байдал” сэдэвт хэлэлцүүлгийг өнгөрсөн долоо хоногт зохион байгууллаа.
Энэ үеэр Хүн ам удмын сангийн аюулгүй байдал, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Стратеги судалгааны хүрээлэнгийн Төр, нийгэм, хүний аюулгүй байдлын судалгааны төвийн дарга, Анагаах ухааны доктор Э.Энхмаа илтгэл тавилаа.
ЦУС ОЙРТОЛТ ҮНДЭСНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛД НӨЛӨӨЛӨХ НЬ
Олон улсад цус ойртолтыг хэмждэг F коэффициент гэж байдаг бөгөөд энэ нь 0-1-ийн хооронд утга авдаг аж. Хэрвээ F коэффициент 0-тэй тэнцүү байвал тухайн хүн амын дунд цус ойртолт байхгүй байна гэж үздэг. Харин 0-ээс ялгаатай 1 рүү дөхвөл цус ойртолт байна гэсэн үг.
Энэ аргаар Монгол Улсын аймаг болгонд тооцоолол хийж үзэхэд F коэффициент 0-тэй тэнцэж байгаа аймаг нэг ч байгаагүй, бүгд 0-гээс ялгаатай байжээ.
Өөрөөр хэлбэл, аймаг болгон цус ойртолттой байна гэсэн үг. 21 аймгийн хүн амд цус ойртолтын түвшин ямар нэгэн байдлаар тооцоологдож гарч ирж байгааг доорх хүснэгтээс харах боломжтой.
Судалгаагаар хүн амын дундах цус ойртолтын улсын дундаж буюу хамгийн бага, их утгийг хувилаад үзэхээр улсын дундаж доорх хүснэгтэд харуулснаар хуланц өвгийн түвшинд байна.
Энэ нь өнөөдөр Монголын хүн ам өөрөөсөө дээш 3-5 дахь үеийн ах дүү нар буюу хуланц өвөг, эмгийн түвшинд цусан төрлийн ах дүү нар гэрлэхэд илэрдэг цус ойртолт бий болсон үг аж.
Ийнхүү өнөөдөр хүн амын удмын сангийн аюулгүй байдлыг үндэсний аюулгүй байдлын түвшинд ярихгүй бол болохгүй болсон гэдгийг тэрбээр илтгэлдээ хэллээ.
ЦУС ОЙРТОЛТЫН ҮР ДАГАВАР ХЭРХЭН ИЛЭРЧ БАЙНА ВЭ
Цус ойртолттой гэр бүлээс төрсөн хүүхдийн бие бялдрын хөгжил давжаа, аливаа өвчнийг эсэргүүцэх биеийн дархлаа сулардаг гэдгийг шинжлэх ухаан нотолчихсон.
Сүүлийн үед хүн амын дунд энэ шинж тэмдгүүд тод илэрч байна. Ялангуяа төрөлхийн согогтой хүүхэд олноор төрөх болсон. Бүх аймаг, нийслэлд согог, гажигтай хүүхэд төрж байгаагийн нэг дэвсгэр хүчин зүйл нь цус ойртолт юм.
Эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар цус ойртолтын улмаас хүн ам дунд дараах төрөлхийн хөгжлийн гажгууд ихээр бүртгэгдсэн байна.
Цус ойртолтын улмаас хүн амын аливаа өвчнийг эсэргүүцэх биеийн дархлаа сулардаг. Дэлхий дахинд хүн төрөлхтний өвчилж буй бүх өвчлөлийг 19 ангилалд хуваадаг.
Монголын хүн амын өвчлөлд цус ойртолт хэрхэн нөлөөлж байгаа талаар судалгаа хийхэд доор хүснэгтэд харуулсан 19 өвчлөл буюу саарал шугамын дундаж улаан шугам.
Тэгэхээр цус ойртолтын түвшин нэмэгдэхийн хэрээр өвчлөл өсөж байгааг доорх хүснэгтээс харах боломжтой.
Хүн ам, удмын сангийн аюулгүй байдал гэдэг бол нэг зоосны хоёр тал шиг салшгүй холбоотой асуудал. Хүн амын дунд өнөөдөр бий болчихсон цус ойртолтын түвшнийг бууруулах цаашид нэмэгдэхээс сэргийлэх, нөгөө талаас хүн амаа эрүүл эрчимтэй өсгөх арга хэмжээг шуурхай авах шаардлагатай гэдгийг Хүн ам удмын сангийн аюулгүй байдал, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Стратеги судалгааны хүрээлэнгийн Төр, нийгэм, хүний аюулгүй байдлын судалгааны төвийн дарга, Анагаах ухааны доктор Э.Энхмаа хэллээ.
ЦУС ОЙРТОЛТООС СЭРГИЙЛЭХИЙН ТУЛД УГИЙН БИЧИГ ХӨТЛӨХ ХЭРЭГТЭЙ
Цус ойртолт бол хүн амын дунд олон жилийн турш чимээгүй тахал хэлбэрээр явагддаг генетикийн процесс. Монголчууд эрт дээр үеэс ураг төрлийн хүрээнд цус ойртохоос сэргийлж угийн бичиг хөтөлдөг байсан.
Гэтэл 1925 онд Ардын Засгийн газрын тогтоол гарч монгол хүн ургийн бичиг хөтлөх, овог хэрэглэхийг хорьчихсон.
Гэтэл удмын санг цус ойртолтоос сэргийлэх гол хэрэглүүр болсон “Угийн бичиг” хөтлөх журмын хэрэгжилт өнөөдөр улсын хэмжээнд хангалтгүй байгаа бөгөөд дийлэнх айл өрх “Угийн бичиг” хөтөлдөггүй, түүний ач холбогдлын талаар мэдлэг дутмаг байгаа нь судлаачдын хийсэн судалгаагаар харагдаж байна.
2018 оны байдлаар улсын хэмжээнд 92914 өрх Угийн бичиг хөтөлж байгаа гэсэн судалгаа бий. Иймд БШУ-ны яамнаас Угийн бичиг хөтлөх талаар цаашид дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгаа аж.
- Угийн бичиг хөтлөх ойлголтыг шинээр авч үзэн хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгож, оролцогч талуудын эрх, үүргийг тодорхой болгох,
- Угийн бичиг хөтлөх асуудлыг улсын хэмжээнд нэгдсэн удирдлагаар хангаж, манлайлан ажиллах хариуцагч /төрийн байгууллага/-ийг тодорхой болгох,
- Угийн бичгийг хэрэглээнд нэвтрүүлж, ашиглалтыг сайжруулах /иргэний үнэмлэх авах, гэр бүл болох, хүүхдэд төрсний гэрчилгээ олгох, их дээд сургуульд элсэх гэх мэт үед заавал бүрдүүлэх баримтын жагсаалд оруулах/, цус ойртох эрсдэлээс сэргийлэх бүхий л төрлийн судалгааг хийх.