Энэ бол маш өндөр үзүүлэлт
Тээврийн цагдаагийн албаны Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн ахмад Ч.Чимэдбаттай ярилцлаа.
-Сүүлийн үед зам тээврийн ослоор олон хүүхэд амь насаа алдсаар байна. Он гарсаар өнөөдрийг хүртэл хэдэн хүүхэд зам тээврийн ослоор амь насаа алдсан байгаа вэ?
-Зам тээврийн ослоор амь насаа алдаж байгаа хүүхдүүдийн ихэнх шалтгаан нь эцэг эх, асран хамгаалагчийн хариуцлагагүй байдлаас осол, хэрэг гардаг. Ялангуяа зуны улирал болох зургадугаар сараас наймдугаар сарын аялал зугаалгын цагаар хүүхдийг буруу тээвэрлэсэн буюу хамгаалах бүсгүй тээвэрлэсэн шалтгаанаар маш олон хүүхэд нас бардаг. 2019 онд зам тээврийн осолд 819 хүүхэд өртсөний 770 нь гэмтэж, 49 хүүхэд амь насаа алдсан байгаа юм.
49 хүүхэд гэдэг нь ерөнхий боловсролын сургуулийн олон хүүхэдтэй нэг ангийн хүүхдүүдийг бид зөвхөн нэг жилийн дотор өөрсдийн хариуцлагагүй, хараа хяналтгүй, буруу тээвэрлэсэн, бие даан замын хөдөлгөөнд оролцуулсан гэх мэт шалтгаануудаас амь нас эрүүл мэндээр нь хохироосон байна. 2020 оны эхний долоон сарын байдлаар зам тээврийн осолд 183 хүүхэд өртсөний, 151 нь гэмтэж, 41 нь амь насаа алдсан байгаа юм. Тэгэхээр жил дуусах болоогүй дөнгөж наймдугаар сар гарч байхад 41 хүүхэд гэдэг бол маш өндөр тоо.
-Зам тээврийн ослын ямар хэлбэрээр хүүхдүүд хамгийн их амь насаа алдаж байгаа вэ. Энэ жил бага насны хүүхдүүд хашаандаа тоглож байхдаа дайруулж амь насаа алдсан хэргүүд маш их гараад байгаа?
-Зам тээврийн ослоор амь насаа алдсан хүүхдүүдийн хувьд найман сартайгаас найм хүртэлх насны нийт 17 хүүхэд нийтийн хэрэгцээний авто зам дээр бус зэргэлдээх нутаг дэвсгэрт хамаарах буюу хашаа, гудамж, лагертаа машинд мөргүүлэх, дайруулах хэлбэрээр амь нас, эрүүл мэндээ алдсан байгаа. Мөн явган зорчигч хэлбэрээр дөрвөн хүүхэд амь насаа алдсан бол онхолдох хэлбэрээр 20 хүүхэд харамсалтайгаар амь насаа алдсан үзүүлэлт байгаа. Ер нь энэ он гарсаар нэг аймагт гэхэд л 5-6 удаа хүүхэд хашаан дотроо дайруулж амь нас, эрүүл мэнд нь хохирсон ноцтой осол гарсан байдаг.
Бид яагаад энэ хэлбэрийн осол их гараад байгааг орон нутагт судлаад үзэхэд ихэнх нь том оврын ачааны машины жолооч нар ухрах үедээ арын хэсгийг биеэр шалгаагүйгээс ард нь хүүхэд тоглож байхдаа дайруулж байгааг тогтоосон. Ерөнхийдөө эцэг эх, асран хамгаалагч нар хүүхдээ хараа хяналтгүй гудамжинд, хашаанд гаргаж тоглуулахдаа бие даан замын хөдөлгөөнд оролцуулж байна гэдгийг ойлгодоггүй. Хөдөө хээр, хашаандаа юм чинь яавал гэж үзэн хараа хяналтгүй гаргаснаар ийм харамсалтай хэргүүд гарсаар байна.
-Зам тээврийн осол гаргаж хүүхдийг амь нас, бие эрүүл мэндээр хохироосон жолооч, эцэг эхэд ямар хариуцлага тооцож байгаа вэ?
-Хүний амь нас, эрүүл мэндийг хохироож байгаа хэлбэр нь харилцан адилгүй байдаг. 2018 оны арваннэгдүгээр сараас эхлэн мөрдөгдөж эхэлсэн Замын хөдөлгөөний шинэчилсэн найруулгаар 10 хүртэлх насны хүүхдийг бие даан замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй байхаас гадна асран хамгаалагч биеэсээ салгахгүй буюу хөтлөх эсвэл тэвэрч явна гэсэн заалт орсон байгаа.
Хэрвээ энэ заалтыг зөрчиж 10 хүртэлх насны хүүхдийг бие даан замын хөдөлгөөнд оролцуулбал эцэг эхэд нь хуулийн хариуцлага хүлээлгэж шийтгэх арга хэмжээ авна. Ер нь бол хүүхдийг бие даан замын хөдөлгөөнд оролцуулсан эцэг эх ч хариуцлага хүлээнэ, хүүхдийн амь нас, эрүүл мэндийг хохироосон жолооч ч хуулийн дагуу хариуцлага хүлээнэ.
-Өнгөрсөн зургадугаар сараас эхлэн хүүхдийг тээвэрлэхдээ заавал зориулалтын суудалд суулгасан байхаар шийдсэн. Жолооч нар энэ шийдвэрийг хэр биелүүлж байна вэ?
-Замын хөдөлгөөнд орж байгаа тээврийн хэрэгслийг шалгахаар жолооч болон түүний хажууд суусан хүн бүсээ зүүсэн байдаг. Харин арын хүмүүс нь зүүгээгүй байдаг. Эсвэл гурвуулаа явж байна гээд эхнэр нь юм уу эсвэл хажууд яваа хүн нь хүүхдийг урдаа тэврээд явдаг, эсвэл хойноо ямар ч хамгаалалтын бүс, зориулалтын суудалгүйгээр хүүхдээ суулгаад явж байдаг зөрчлүүд их гардаг.
Хүүхдийг багаас нь замын хөдөлгөөнд зөв соёлтой, анхаарал болгоомжтой оролцох дадал хэвшлийг явганаар болон тээврийн хэрэгслээр явахдаа хүүхдэдээ зааж өгдөггүй, өөрсдөө нүдэн дээр нь зөрчиж буруу үлгэр дуурайлал үзүүлдэг. Ерөнхийдөө хамгийн их гардаг зөрчил бол тээврийн хэрэгсэлд сууж байгаа арын зорчигч нар бүс зүүдэггүй. Шаардлага тавихаар жолооч зүүсэн байгаа гээд байдаг.
Жолоочийг арын хүмүүстээ бүс зүүлгэ гэхээр би зүүсэн гээд бухимдаад байдаг. Тээврийн хэрэгслийн хойно суугаад явахаар иргэнд аюулгүй мэт мэдрэмж төрөөд байдаг. Гэтэл тээврийн хэрэгсэл онхолдох үед хойд талын хаалга өөрийн эрхгүй хүчээр онгойдог энэ үед хойно хамгаалалтын бүсээ зүүгээгүй явж байсан хүн хаалгаар шидэгдэж тээврийн хэрэгсэл доороо дарагдаж амь насаа алдах тохиолдол маш их бүртгэгддэг. Тиймээс тээврийн хэрэгслийн хаана ч суусан хүн бүр хамгаалалтын бүсийг хийж сурах хэрэгтэй байгаа юм. Түүнчлэн хүүхдийг зориулалтын суудалд суулгаагүй жолоочийг замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүйгээр арга хэмжээ авна гэдгийг иргэддээ хэлмээр байна.
-Өмнө жил хашаан дотроо тээврийн хэрэгсэлд мөргүүлж амь насаа алдсан хэргүүд гарч байсан уу?
-Өнгөрсөн жил энэ хэлбэрийн осол цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн тэгэхдээ цөөхөн бүртгэгдсэн. Харин энэ жил 10 гаруй бүртгэгдсэн байгаа. Хүүхдийг майханд байхад нь дайрдаг, голын эрэг, хашаанд байхад нь дайрдаг, сүүдэрт тоглож байхад нь ухраад дээгүүр нь гарчихдаг гэх мэт ахуй хүрээний томчуудын хариуцлагагүй байдлаас шалтгаалан хүүхдийн амь нас эрүүл мэндийг хохироож байгаа хэрэг маш их гарч байна.
Энэ жилийн тухайд коронавирустэй холбоотойгоор ерөнхий боловсролын сургууль карантилсан учраас нийслэл хотод зам тээврийн ослоор гэмтсэн хүүхдийн тоо тодорхой хэмжээгээр буурсан. Одоо хичээл орох гэж байгаатай холбоотойгоор орон нутгаас нийслэлийг зорьсон замын хөдөлгөөн их байгаа учир цагдаагийн байгууллага хяналт шалгалтыг эрчимжүүлж ажиллаж байна.
-Зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлэх зорилгоор иргэдэд анхааруулга хэлнэ үү?
-Өөрсдийн хариуцлагагүй байдлаас шалтгаалан өөрийгөө болон бусдыг хамгаалалтын бүсгүй тээвэрлэж явснаар жилд ерөнхий боловсролын нэг ангийн хүүхэдтэй тэнцэх хүүхдүүдийг зам тээврийн ослоор амь насыг нь хохироогоод байна гэдэг бол маш харамсалтай. Энэ тоог нэмэгдүүлэх нөхцөл байдлыг томчууд хариуцлагагүй байдлаараа хангаж байгаа учир үүн дээр маш сайн анхаарах шаардлагатай байгааг хэлмээр байна.