Монголчууд шиг хээгүй, хэнэггүй, баргийн бүдүүлэг үйлдлийг өнгөрөөдөг улс гэж хаа ч үгүй. Алхам тутамд CCTV-н бичил камерууд секунт тутамд бичин архивлаж байдаг тул ЭРХЭМ ХҮНДЭТ МОНГОЛ ХҮН та “дурлалаа ухааран ариун яваарай” гэдэг шиг нэрээ бодож, улсаа хүндэтгэж яваарай...
1.“Цэцэгчний дууг” мэддэггүй Монгол хүн байдаггүй шиг Солонгост ирээд “цэцэг” түүж үзээгүй Монгол хүн байхгүй гэхэд хилсдэхгүй биз ээ… “Цэцэг” гэдэг энэ хөөрхөн нэршлийг тайбарлах нь ч илүүц. Та хэр хугацаагаар ирсэн нь хамаагүй. Заавал “цэцэг түүж” үзээрэй… “Айлын хүүхдүүд” хогоо яаж хаядгыг насандаа мартахгүйгээр ойлгож авна. Ногоон төмөр саванд хувцас хаяна, тэрийгээ дангинатал түгжсэн байх бөгөөд амаараа сагасан тохиолдолд хурдан гэгч нь авна. Хувцасны хогийг энд ядуу буурай орнуудруу гаргадаг тул “цэцэгчдэд” өгөх тун дургүй… Улаан өнгийн шуудайнд нэгэнт хэрэггүй болсон шилэн эдлэлийг хаяна, мэдээж Монголруу шилэн эдлэл явуулбал замын ая даахгүй тул тэр шуудайг онгойлгоод ч хэрэггүй. Харин шар зузаан уутанд зөөлөн эдлэл буюу хөнжил, гудас, дэр, халдаг гудас гэх мэт зүйлсийг амсрийг нь сэтэртэл чихсэн харагдана. 7 хоногийн 3 дах өдрөөс бүтэн сайны шөнө дунд болтол айлууд нь хогоо хаяж, тавилга, хувцас, ор дэвсгэр, электрон бараа гээд хүний хэрэгцээний эдэлж хэрэглэж болохуйц бүхэн “цэцэг” ургах шиг намайг түү намайг түү гээд Монголчууд, “халтарууд” /халтарууд гэдэг нь хар арьстанууд/ оросууд, үзбекуудыг урин дууданхан… Харин 1 дэхийн өглөө гэхэд “цэцэгнүүд” байгаагүй мэт оргүй алга болно. Яагаад гэвэл энд бүтэн сайны шөнө хог ачигддаг. Хүнсний болон ахуйн хогийг заавал зориулалтын уутанд хийнэ. Та мөнгөний хариултанд авсан эсвэл 50-н шар тор шиг тийм торонд хийвэл таныг CCTV-н камераас хогоо хаяж байгаа цэвэрч дүр төрх бүхий зургийг чинь хар цагаанаар сайхан хэвлээд, өндөр торгуулийн хуудсыг хуримын урилга лугаа хавсарган хүндэтгэлтэйгээр хүргэж ирнэ. Солонгост хэн ч, хаана ч, юу ч нууцаар хийх боломжгүй. Сүүлдээ алхам тутамдаа кино эсвэл клипэнд тоглож байгаа юм шиг санагдах болно…
2.Ойлгомжгүй хувцаслалтаараа японыг хол дагуулна… Байцаа шиг олон давхар саглагар, нэлэмгэр, хуниас, дэрвэгэр ханцуй, цэцэг навч болсон эрээн даашинз, бав бариу эртүүзэн өмдтэй залуус, тас хар путболк, хар маск, манайхны хэлдгээр уулын өмд, нилонон бариу спорт цамц, юүдэнтэй нэвсгэр цамц, хар пүүз кет, индүүн ултай хачин гуталнууд, эсвэл резинэн нэг муу таавчиггүйгээр Солонгос хүмүүсийг төсөөлшгүй… Хачин жигтэй энэ хувцаслалт нь өөрсдөд нь зохино гэж гийчгүй, дуурайж өмсөхөөр биенд эвтэйхэн гэж яриангүй. Хамгийн гол нь биендээ эвчхэн, арьс амьсгалах, чөлөөтөй ажиллах, алхаж явах зорилгоор ингэж хувцасладаг байх нь… Үнэтэй брэндийн хувцас, эдлэл эдний өдөр тутмын хэрэглээ биш. Энгийн байж, илүү ихийг хуримтлуулдаг айхтар “улс”. Ямар сайндаа Монгол охидыг таних амархан гэж хил дээрх штамб дардаг ажилтан хэлж. Үс зүсээрээ ялгарах зүйлгүй ч Монгол охид үнэтэй пүүз, гутал өмсдөг гэнэ. Солонгос охид, ер нь солонгосчууд гутал их муутай, нэг муу шалчийсан, томдсон цаасан гутал, эсвэл өнөөх эрзийнэн таавчигаа чирээд л “нааж” өгнө… Тэсгим биш ч дагжим хүйтнээр дээгүүрээ зузаан урт хар курткатай доогуураа шилбэ, шагайгаа гялалзуулан, таавчгаа чирэн шогших Солонгос хүн та “харьцангуй онол”-ын томьёо юм уу?
3.“Цэцэг түүж” ёндоорчоод, адилхан “тэнэг” хувцаслачихаад гудамж метрлэн, хүнсний захаар хэсэж саравчны хоол идэж, сөөжүү улаан таглаатайг нь сонгох хүртлээ яваагүй бол та Солонгостой танилцаагүй байна гэсэн үг. Сүндээ буюу гахайн гэдэс, манайхаар бол таван цулархуу юм уу даа…Хавгайлж бэлтгэсэн, зөөлөн хэрнээ зажилахад эрзээн шиг. Арьс ч юм уу хальс ч юм уу учир нь олдохгүй сонин маханцарыг савханд угалзруулан шорлоод, олноор нь тогооны амсарт тонгойлгон, зөөлөн галаар буцалгаж яарсан даарсан хүмүүс дараалж зогсож зам зуурт бүлээцэн, эгээ л хонины шөл уух мэт оочинхон, амтархан хөлсөө бурзайлган уух энэ шөл эдний бас нэг төрлийн үндэсний хоол аж. Төмөр төмпөнд баахан хясаа, наймаалж, загас жараахайн нуруу нугас, нүд ам юу юу ч байгаан бэ бүү мэд зүсэн зүйлийн ногоо, ургамал холилдсон, хутгахад шанага гацсан, тогооны ёроол халбага хоёрын хавирч гяхнасан чимээтэй далайн гаралтай эдгээр хоолнууд бас эдний нэрийн хуудас гэлтэй… Айл гэрдэж тоглодог байхад л зүсэн зүйлийн чулуу шороо зуурч тоглодог байсан бидэнд ойр санагдах олон төрлийн хоолыг хараад инээд хүрэх шиг. Гоймонг зүгээр ч чанаад идчихгүй хажуугаар нь олон төрлийн мах, элдэв хачир нэмж бүгдийг нь холиж жонхууруулсан Бүдээжийгий гэх хоол АНУ-н цэргүүдэд дарлуулж байх үед үүссэн гэх ба гашуун цаг үеийн дурсгал болсон түүхэн хоолуудын нэг…
4.Ямар нэгэн хүнд хүчир, хар ажлыг хүний нутагт хийж үзэж гэмээнэ жаахан ч гэсэн өөртэйгээ ярилцаж, эх орон, эзэмшсэн мэргэжлийнхээ үнэ цэнийг ойлгуулах боломжийг АРБАЙТ буюу хөлсний ажил танд олгоно. Энд та Монголд хэн байсан, ямар мэргэжилтэй, ямар албан тушаалтай байсан нь хэнд ч падгүй. Бүгд нэг шугаманд зогсож, нэг гараанаас гардаг…
5.Бусад орны хүмүүстэй зайлшгүй харилцах хэрэгцээ үүсэхэд таны хэлний төвшин аль шатандаа байгаа нь төвөггүйхэн тодорхойлогдоно… Алхам тутамд ухаалаг технологид дарлагдаж, хичнээн мөнгөө төлсөн ч өөрийнхөө боловсрол дутууг мэдрээд гарах шиг “хогийг” мэдрэмжийг энд хаа сайгүй, харамгүй хүртэнэ. Хамаг мэддэг үгсээ хонины морь шиг ээлжлүүлж, та та тунгаад нилээн мэргэшээд, халтар хултар хараалын хэдэн үгийг эвлэгхэн хэлж сураад хэлгүй бол хөлгүй гэдгийн үлгэрийг амсах цаг дор бид ДЭЛХИЙН хүмүүн гэдгээ бүрнээ ойлгоно… Англи, хятад, япон, солонгос хэлгүйгээр энэ цаг үеийн залуу хүн гэж өөрийгөө тодорхойлох нь ичгэвтэр…
6.Уул усны ойр нь дээр, ураг төрлийн хол нь дээр гэдэг ардын үг дэлхийгээр тархан сууришсан Монголчуудын уриа үг… Олон Монголчуудтай газарт битгий оч, Солонгос нөхөртэй эмэгтэйтэй битгий найзла гэх үгсийг энд хамгийн их сонсоно… Яагаад гэж үү? Яагаад гэвэл Монголчууд бие биендээ хайргүй. Олуулаа төвлөрөх тусмаа хэл ам ихтэй, урваж дүрвэнэ, нэгнээ хуурна, хулхидана, хов жив хөөцөлдөнө эцэстээ энэ бүгд нь нэгнээ баривчлуулж, албадан нутаг буцаалгаж муу юмны золиосоор төгсдөг… Иймээс Монголчууд олонтой газар ажиллаж, амьдрах хэрэггүй гэж энд удаан амьдарсан Монголчууд зөвлөдөг.
7.Чийглэг газар тул үс хумс, хэн хурдан ургах вэ тэмцээнд оролцож байгаа юм шиг л ургаж ид шидээ үзүүлнэ. Заа тэгээд эдний аль нэг таарсан үсчинд орж толгойгоороо тоглуулав даа… Мэдрэмж гэж 00% Ер нь бодоод байхад манай Монголын урт цагаан, модны 2, хорооллын үсчдийн хаана нь ч хүрэхгүй. Матрик затриксийн үсчид бол бараг л Холливудын үсчид юм биш үү?
8.Уух ундны усыг асганхан, урсганхан гамнаж хэмнэж мэдээ нь үгүй давилуун цамаан Монгол зан минь Косткогоос усаа худалдан авч, зөөж амьдрахуй дор ноён нуруу нь хугарсан байдгым… Та хэдий хугацаагаар энд амьдрах нь чухал биш ч уух усаа багагүй мөнгөөр худан авахдаа л ямар зүйл толгойруу чинь ДОН гэнэ… Крантнаас гоожих усыг уудаггүй. Шүлт ихтэй маш хатуулаг. Зөвхөн ахуй хэрэглээнд ашиглана. Удаан хугацаагаар амьдарч байгаа айлууд ус цэвэршүүлэгч холбуулдаг. Ус цэвэршүүлэгч нь ухаалаг гар утас шиг л цэмбэгэр амьтан. Алсаас удирдуулан мөс цас гаргаастай… Ай лайф аа гэж…
9.Зоосон мөнгөтөй зохистой харьцах нь хүртэл соёл ажгуу. Түүнийг агуулах зөөлөн жижиг хэтэвч сонгохоос эхлээд хараад л ялгаж худалдааны эргэлтэнд хурдан оруулж сурах хүртэлх эндхийн мөнгөтөй хурдхан дотносох нэн шаардлагатай… Зоосны гахай энд утгаараа оршдог. Гахай нэгэнт дүүрвэл ойролцоох банкинд авч очин тусгай тавцан дээр асгахад тоо тоогоороо ялгагдан салаа замаар доош унан АТМ-н мөнгө гардаг хэсэг шиг газарт алгаа тосохуйд таны зоосон мөнгө цаасан мөнгө болон дэвхийтэл гарч ирнэ… Задгай мөнгөтөй замбараагүй харьцаж болохгүй юм билээ.
10.Эцэст нь та зорьсон газрынхаа усыг нь уувал ёсыг нь дагахыг хичээгээрэй. Зүсэн зүйлийн үзэж харах юм ихтэй, харц булааж сэтгэл татах зүйл мундахгүй тул сэтгэлээ бариж, үйлдлээ хянаарай… Манай Монголчууд шиг хээгүй, хэнэггүй, баргийн бүдүүлэг үйлдлийг өнгөрөөдөг улс гэж хаа ч үгүй. Алхам тутамд CCTV-н бичил камерууд секунт тутамд бичин архивлаж байдаг тул ЭРХЭМ ХҮНДЭТ МОНГОЛ ХҮН та “дурлалаа ухааран ариун яваарай” гэдэг шиг нэрээ бодож, улсаа хүндэтгэж яваарай…
Эх сурвалж: n24.mn