Дэлхий даяар тархаад буй цар тахлын нөхцөл байдалтай холбогдуулан улс орон бүр дотооддоо хөл хорио, онц байдал зарлаж байгаа ч зарим улс орон олон сая иргэнээ алдсаар байгаа юм. Манай улсад өнөөдрийн байдлаар нийт 33 иргэн халдвар авсан бол үүнээс тав нь эдгэрэн гарсан үзүүлэлттэй байна. Уг халдвар авсан иргэд бүгдээрээ гадны улс орноос зөөвөрлөгдөх байдлаар халдвар тээн ирсэн билээ. Түүнчлэн тусгай үүргийн онгоцоор нэн шаардлагатай иргэдээ авч ирж байгаа төр засгийн шийдвэрийг зарим иргэд “дотооддоо хичээж байхад гаднаас вирус тээгчид авчирлаа” гэх байдлаар дургүйцлээ цахим орчинд илэрхийлсээр байна. Тэгвэл харийн нутагт хүнд байдалд байгаа иргэдээ яах вэ?, бүгдийг нь авчрах боломж бий юу?, авч ирэхдээ вирусийн халдвар тээгчидээ нэмсээр байх уу? гэдэг олон асуудалтай тулгарч байгаа юм. Иймд дээрх асуудлыг цогцоор шийдвэрлэж буй дэлхийн улс орнуудын хэрэгжүүлсэн аргыг манай улс ч мөн дaгах ёстой хэмээж буй хуульч өмгөөлөгч Ц.Монгол гуайтай ярилцлаа.
– Та Улсын онцгой комисс, ЗГХЭГ-т санал хүргүүлж байгаа гэлээ? Энэ тухай яриагаа эхэлье?
– Би хүний эрх, эрх чөлөөний чиглэлээр дуугардаг мэргэжилтэн хүний хувьд энэ саналыг хүргүүлж байгаа юм. Монгол улсын иргэд эрүүл аюулгүй амьдрах үндсэн суурь эрхээ төрөөр хамгаалуулах эрхтэй. Дэлхий даяар тархаад буй цар тахлын нөхцөл байдлын хувьд ч тэр. Монгол улсын иргэн хаана ч энэ эрхээ эдэлнэ. Энэ дагуу гадаадад хүнд байдалд байгаа иргэдийнхээ эрүүл аюулгүй байх нөхцлийг төр бүрдүүлэх үүрэгтэй гэж үзээд байгаа юм.
– Танд ямар санал байна вэ? Хэрэгжүүлэх боломж бий юу?
– Дэлхийн ихэнх улс орон гадаадад байгаа эх орондоо ирэх хүсэлтэй иргэдээ татаж авч чадахгүй бол тухайн оршин суугаа газарт нь эмчлүүлэх боломжийг хангаж өгч байна. Өөрөөр хэлбэл тухайн улсдаа вирусийн шинжилгээг өгөх, эмчлүүлэх төлбөрийг нь төлөх замаар шийднэ гэсэн үг. Энэ ажлыг тухайн улсад улсаа төлөөлөн суугаа элчин сайдын яам, консулын газар хийх ёстой. ХБНГУ, Чех, Польш, Бельги зэрэг улсуудад гадны иргэдээс шинжилгээ авахгүй байна. Шинж тэмдэг илрээд авлаа гэхэд төлбөр авч байна. Тэнд байгаа ажилгүй орлогогүй оюутнууд маань яах юм. Нөгөөтэйгүүр гаднаас вирус тээвэрлэж ирээд байгааг тухайн улсад нь шинжилгээ хийлгэх боломжгүй байсан гэж тайлбарлаад байгаа юм.
Гэтэл шинжилгээг нь хийлгэчих зардлыг нь хариуцаад хийлгэчих ёстой байхгүй юу. Гадаадад байгаа зарим иргэд “эрсдэл тээж эх орондоо очихгүй” гэж хүртэл уриалга гаргасан байсан. Яахав боломжтой хүмүүс нь тэгсэн байх. Гэтэл эмчлүүлэх боломжгүй хүмүүс нь яах юм.
– Танд энэ асуудлаар хандсан хүмүүс бий юу? Гадаадад амьдарч байгаа иргэдийн зүгээс үнэхээр шинжилгээ хийлгэх, эмчлүүлэх нөхцөл байдал нь бүрдэхгүй хүмүүс байгаа гэж бодож байна уу?
– АНУ-д суралцдаг нэг оюутан хандсан. Тэнд шинж тэмдэггүй бол шинжилгээ авахгүй, шинжилгээ авлаа гэхэд өндөр төлбөр авч байгаа талаар хэлсэн. Мөн Энэтхэг улсад хэлний бэлтгэлээр яваад виз нь дуусчихсан байдалтай байгаа хүмүүс ч байна. Европын улс оронд амьдарч байгаа иргэд халдлагад өртөөд байхгүй ч ази хүн корановирус гэж дуудуулах байдлаар сөрөг хандлагуудыг авсаар байгаа юм билээ. Энэ бүх асуудал дээр элчин сайдын яамны ажилтнууд сайн ажиллах ёстой. Иргэдээ сонсдог, асуудлыг нь хүлээж авдаг, шийдвэрлэж өгдөг байх хэрэгтэй. Гэтэл тухайн улсынхаа хэлийг ч мэдэхгүй хүмүүс тэнд төр төлөөлж сууж байна.
– Таны УОК-д хүргүүлж буй саналыг хэрэгжүүлэх боломж бий гэж та үзэж байна уу?
– Ингэхийн тулд төрөөс элчин сайдын яамдуудын ажлыг шахах ёстой. Тухайн улсад байгаа монгол иргэдтэйгээ ойр байж, судалгаа сайн хийж, нягт холбоотой ажиллах ёстой. Эмчлүүлэх, шинжилгээ өгөх шаардлагатай иргэддээ мөнгөн тусламж үзүүлэх гүүр нь болох ёстой байгаа юм. Д.Цогтбаатар сайд хамгийн сүүлд өгсөн мэдээлэлдээ эх орондоо ирэх хүсэлтэй 7888 иргэн байгаа гэсэн. Тусгай үүргийн онгоц хэзээ нисэх нь тодорхойгүй, явлаа гэхэд хэдийг нь хаанаас авч ирэх боломжтой вэ гэдэг хүнд асуудал. Тиймээс эдгээр иргэдээс хэд нь хүнд байдалд байгааг, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ авах ёстой байгаа вэ гэдгийг элчин сайдын яамаар нь дамжуулж судалгаа хийлгээд эмчилгээ, шинжилгээний зардлыг нь шийдэх ёстой юм. АНУ, Япон, ХБНГУ гээд улс орнууд ийм байдлаар иргэдийнхээ эрүүл аюулгүй байх нөхцөлийг нь хангачихаад байна. Ингэж чадвал эх орондоо халдвар тээж ирлээ гэж чичлүүлэхгүй, хүний нутагт яахаа мэдэхгүй нөхцөл байдалд орохгүй байх боломж харьд байгаа иргэдэд бүрдэнэ шүү дээ.
Ярилцсан: Г.Солонго
