“Уулын цаанаас эцэглэв” гэдэг шиг Улаанбаатар хотод өвөрмонголчуудыг өмөөрнө гэх нөхдүүд цээж нүцгэлэн цагдаад агсрах юм. Өвөрмонголчууд, арабчууд, төвдүүд даяарчлагдсан зуунд үндэс угсаагаа авч үлдэх гэж тэмцэж байна. Баян арабын ертөнцийн хүүхнүүд гоо үзэсгэлэнгээ нуун нүүрээ хар алчуураар далдлан нэлэмгэр хувцастай явахдаа дуртай гэж бодож байна уу.
Үгүй дээ, тэд үндэс угсаа, шашин шүтлэгээ авч үлдэх гэж тэмцэж байгаа юм. Хажуу талд соёлт ертөнц, хулхи брэндүүд ороод ирчихсэн байхад Төвдүүд нэхий дээл, эргэл мөргөлөө таслахгүй байгаа нь нөгөө л үлдэх, уусахгүй гэсэн оролдлого. Их гүрнүүд уусгах технологио соёлоор, цусаар, хэлээр дамжин хийдэг. Хэлийг нь үгүй хийсэн байхад үндэстэн оршин тогтнох боломжгүй гэж үздэг. 1970 оноос эхлэн Өвөрмонгол айл бүрт нэг хятад залууг туслах малчнаар илгээж байсан түүхтэй юм. Туурга тусгаар Ар монголчууд өвөр элгэнд бэтгэрч үлдсэн үсэрсэн цус, тасарсан махандаа туслаж чаддаг бил үү. Тэнд очиж сая юанийн хүлээн авалтад ууж идэн том том бизнес ярьж байгаад ирнэ. Энд ирээд өвөрмонголчууд уул хаданд явахаар нь эх орончид маань хятад аялгатай ярилаа гэж зодож нүднэ.
Цайны газарт нь үнэгүй хоол идэж дээрэлхэнэ дээ. Өөр яаж дэмжив. Тэд Хятадад уусахгүйн тулд Монголын рок попын дууг дуулж хошин шогийг үзэж байна. Муухан бичигдсэн гэмт хэрэг, хулгайчуудын тухай бичсэн номыг уйгаржин монгол хэлээр хөрвүүлэн сая саяаар хэвлэж байна. Энэ бүхний цаана Өвөрмонголчуудын их гүрний уусгах бодлогыг тэсч үлдэх гэж тэмцэж байгааг манай “одууд” ойлгодог болов уу. Хамгийн гунигтай нь БНХАУ-д амьдрах нөхцөлгүй болсон, хавчин гадуурхагдсан иргэд “гэдсэндээ олдсон унага нутгаа зорин гүйнэ” гэдэг шиг амь зулбан орж ирнэ. Тэднийг манай чехистүүд хил зөрчсөн барьж аваад албан тушаалтны мансуурагч хүүхдээр сольж авна.
Хятадууд гэмт хэрэгтэн гэсэн бичиг явуулж таараа. Харин Өмнөд Солонгосчууд хойноос ирсэн нөхдөө барьж өгдөггүй юм шүү дээ. Гэтэл манайхан өвөрмонголчуудыг Хятадын талд барьж өгч буйгаа дипломат ёс гэх авч баячуулын мансуурагч залуусыг авах арга болгочихоод байгааг болих хэрэгтэй. Өвөрмонголд байдал хэцүүдвэл наашаа олон зуун залуус дүрвэн орж ирнэ. Тэднийг яах вэ гэдгээ эртнээс ярилцаж хулхи жагсаал, хий улс төржилт зэргээ болих хэрэгтэй. МҮОНРТВ-гээр хятад киног Комуннист намын төлбөртэйгээр гаргахаа болоосой. Энэ салбарт яасан их хятадын эрлийзүүд шургалан оюун санааг удирдана вэ.