Найруулагч: Б.Тамир
Киноны нэр: Зура 2: Цурам ажиллагаа
#tsotanmoviereview
“Зура 2” ба тэдний ялзрал
Кино бол олон урлагийн нийлмэл гэдгийг хүлээн зөвшөөрнө. Гэвч тэр бүхэн дан дангаар киног бүтээдэггүй.
Хэдий зураглал сайн, зураач, гэрэлтүүлэгчийн ажил сайн байлаа гээд кино нь шууд сайн гэсэн ангилал руу орохгүй.
Ядаж гэрэлтүүлэгчийн өгч байгаа гэрэл дүрийн сэтгэл хөдлөлийг илэрхийлэх ийм хослолыг кино гэж хэлж болмоор.
I.Эл киног нээлтийн үзвэрээр үзсэнээс хойш даруй бүтэн долоо хонолоо.
Улс төр судлаач мэргэжлээр төгссөн хүний хувьд энэ кино тэр чигтээ утга найруулга, философийн авцалдаагүй байсныг энд дурдъя. Хэт том сэдвээр оролдох нь эргүүлээд ямархан шалбаагт эздээ оруулдгийг үүнээс харж болно. Хар хайрцгийн бодлого, хууль тогтоох байгууллага, гадаад худалдаа, тагнуул, үндэсний аюулгүй байдал гэх мэт тал бүрийн сэдвийг оруулах гэж хүчээ тарамдсан ч бүтэлгүйтэж орхив.
Яагаад гэдгийг энд бичье.
Киног үзсэн хүн бүрээс “Та юу ойлгосон бэ” гэвэл “Аа сайн мэдэхгүй байна, хүмүүс алга ташаад байхаар нь дагаад ташчихсан байна лээ. Гэхдээ эх орноо хайрлая, энэ орон минь үнэтэй гэх гээд байсан, нэмээд гоё зодолдоод байсан шүү” гэх вий гэж айж байна.
Эх орон үнэтэй, энэ газар шорооны эзэнд нь бид гэсэн утга санааг гаргахыг хичээхдээ хэт нүсэр сэдвийг барьж авсан нь нэгт кинондоо хүндэдсэн байв.
Нөгөө талаар либералууд энэ киног үзэхэд бэрх. Гадаадаас зээл авах нь буруу, эх орныхоо газар дээр амьдарч байж л чи эх орондоо хайртай нэгэн байж чадна гэх. Ер нь энэ гадаадууд тэр дундаа хятадууд аюултай, хаа таарсан газраа өшиглөж унагааж баймаар хүмүүс гэх ойлголт нь олон туйлт дэлхийн тухай ямархан ойлголттой хүмүүс киног хийснийг харуулна. Зохиолын агуулга нүсэр том байсны дээр тэр бүхнээ дэлгэцэд багтаах гэж үйлээ үзэж үстэй толгойгоо маажих шиг болов. 2 цаг 30 минут ямар ч кинонд ихэднэ үү гэвээс багадахаар хугацаа уг нь биш. Энд тэндээс өм цөм сугалан авсан планууд,хоорондоо утга агуулгын хувьд сүлэлдэхгүй сценүүд гэнэт үсэрч гарч ирэх нь кино гэхээс хар монтаж эсвэл клип үзэж байгаа мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ.
Хар хайрцгийн бодлогын тухай ярьж байснаа, үндэсний аюулгүй байдал руу, тэгснээ гадаад худалдаа, тагнуул бүүр байж байснаа коммунизм руу гээд тал тал тийшээ үсэрч өгнө. Үзүүлэх гол санаа, драматурггүй кино гэхэд хилсдэхгүй. Шилжилт гэх ойлголт киноны аль ч хэсэгт байгаагүйг энд бичье. Цаг хугацааны, магадгүй үйл явдал нэгээс нөгөөдөө шилжих нарийн деталь шилжилтийг би хүсэж байв.Гэтэл байсангүй.
Нээлт дээр уригдсан хүнийхээ хувьд арай дориун хүмүүстэй киног үзэж байна гэж санатал “Хужаа” гэхээр л цус нь хөөрч баясдаг, ардчиллын тухай ойлголтгүй, өөдгүй хулчгар коммунистуудтай киног үзлээ. Хятадууд баригдаж, хөөгдөхөд баярлан маасайтал инээж, алга ташин оволзоно.
Үзэгчдийн өмнөөс ой гутаж золтой бөөлжилгүй гарч ирсэн.
Бид өнөө цагт хэнтэй ч дайсагнаагүй, энхийг эрхэмлэсэн бодлоготой, тэр байтугай цөмийн зэвсэггүй ч үгүй ардчилал гажуудсан ч бэхжиж амжсан оронд амьдарч байгаа юм сан.
Гэтэл Хятадын хэдэн нөхдийн үйл ажиллагаа бидний өнөө цагийн аюулгүй байдалд нөлөөлөөд байх нь үнэндээ байж боломгүй улс төрийн өнцгөөс харахад туйлбаргүй үйл явдал байлаа.
Эрх чөлөө ардчиллын төлөө төв талбай дээр амиа егүүтгэсэн хүнийг худалч, луйварчин мэтээр харуулсан нь харин ч эх орондоо хайргүй уран бүтээлчдийг харууллаа. Тэр хүн ямар ч байлаа гэсэн түүнийг дэлгэцийн бүтээлд ашиглаад инээд наргиан болгосон нь миний зэвүүцлийг төрүүлэв. Ээж аав нь харвал гэж халаглан бодлоо.
Улс төрийн сэдвийг барьж авсан атлаа жишээ кейс нь саяхны бодит түүхүүдийг хольж холион бантан болгосон нь гунигтай санагдав. Улс төрийн дэглэм гэж бий. Монгол улсын хувьд ардчилсан дэглэмтэй улс. Хууль тогтоох дээд байгууллага нь “УИХ” энэ нь үндсэн хуульд заагдсан. Тийм байтал Үндэсний аюулгүйн байдлын зөвлөл ингэтлээ улс төрийн хэрэгт орооцолдож, хууль тогтоох дээд байгууллагыг тараах боломжгүй. Тиймээс энэ ойлголт мэдэгдэхүүнгүй бол энэ сэдвээр дахин орооцолдохгүй байх нь дэмтэй гэдгийг Фантастик продакшны залууст хэлье.
Цаашилбал кино тэр чигтээ либералуудыг уландаа гишгэлээ. Энэ байгаа төр л сайн, өөрчлөн шинэчлэх нь хэчнээн балаг тарьж байгааг хараач гэнэ.Энэ байгаа хэд чинь хэчнээн зүрхээ зориулан ажиллаж байна даа гэх. Бүүр гадагш зээл тусламж авах нь бүүр ч балагтай гэж үзүүлэх нь энэ улсдаа тогоон дотроо өмхийрч ялзарч байгааг л харуулахаас хэтэрсэнгүй. Либерализм уг нь хөгжвөл, хүн бүхэн зээл тусламж аваад үйлдвэр үйлчилгээ эрхэлбэл бид хөгжлийн замд орно. Чингэхдээ дэлхийн орнуудын хөгжлийг ДНБ-ээр хэмждэгийг сана.
Үгүй бол энэ мэт Хятадыг буруутан болгож өөрсдийгөө Азийн цээжинд цохилох цор ганц эрхэм дээд язгууртнууд гэх бодлоо хаях хэрэгтэй. Эх орны тухай үзүүлэхдээ Японы “Нэхмэл” дээр 1-2 минут хүний нутагт рамены газар олоод рамен идэхдээ уйлж суугааг харуулчихдаг. Ердөө л энэ. Эх орон гээч харьд суугаа хүний зүрхэнд ч байдаг зүйл шүү дээ.
Монголд байхдаа ханандаа хадаж үзээгүй тугаа өлгөх энэ сэтгэл бууриндаа суугаа хүмүүст бус орхин одож харьд амьдарч яваа Монголчуудын сэтгэлд нэвт оршдог юм. Эх орон гэж айхавтар эд биш дээ, чи бас би л юм шүүдээ гээд хэлчихсэн бол энэ залуус одоо өсөж яваа юм байна даа гэж өөртөө хэлээд алга таших байлаа.
Даанч яав даа…
II. Киноны сул дүрүүд
Постер дээр нэжгээд дүрүүд байв. Ямартай ч энэ дүрүүд кинонд чухал үүрэг рольтой байх гэсэн бодлын минь өөдөөс салаавч өгөв. Өчигдөрхөн Монголдоо алдартай киноны зураач хүнтэй энэ тухай ярилцан суухад надад бол ойлгомжтой сайхан олон дүртэй байсан гэв. Нас намбатай хүн байгаагүй бол өөдөөс нь “өрөвдмөөр юм” гээд хэлчихмээр байсан ч амаа хамхиснаа энд бичье. Тагнуулын ажилтан бүүр тавын таван хүн байх шиг. Гэтэл тэдний хамтын ажиллагааг ганц ч удаа олж харсангүй. Үзэгчид тэдний багийн ажиллагаагаар дамжуулан сэтгэл зүрх нь хөөрч, баясан, эх орноо хайрлах сэтгэл төрсөн бол уг нь сайн сан. Гэтэл камерын өмнө харагдсан болоод л өнгөрөх хөөрхийлөлтэй дүрүүд. Гурвын гурван дүрээ хөсөр хаяхын учрыг үл ойлгоно. Яагаад дүрүүддээ ийм хайргүй, яахаараа ийм дүрийн хөгжүүлэлт муу хийдэг байна.
Гайхмаар шүү Гэтэл Өмнөд Солонгосын “Сувоны тахианы газар” гэж тулаант, инээдмийн кино бий. Түүн дээр тэдний хамтын ажиллагаагаар дамжуулан гэмт хэрэгтнийг барих гэж тэдний хөглөх, тэр явцдаа бие биеэ мэдрэх тэр сэтгэлзүйг харуулснаар кино өдгөө амь бөхтэй байдаг.
Гэтэл Зура 2 кинонд тийм дүрийн хөгжүүлэлт огтоос байгаагүй дээр хайрлаагүй дүрүүдээ хасаад хаячихсан ч болмоор байлаа. Хамтрагчдынх нь үхэл хүртэл үнэ цэнгүй, киноны бусад үед нэхэн дурсагдах ч үгүй
холбоо хамаагүй сцен болж дууссанаар кино бүхэлдээ бусдын тэр дундаа дүрүүдийнхээ амин чанарыг орхигдуулжээ.
III.Киноны мэдээж тулааны хэсгүүд сайн байсан.
Зураач, зураглаач,гэрэлтүүлэгч, орлон тоглогчдын баг сайн байсан.Гэлээ гээд зүүж оёсон баривч шиг эв хавгүй уйтгарт бүтээл болжээ. Нэг үгээр хэлбэл Фантастик дотроосоо ялзарч байгааг энэ бүхэн илтгэнэ.
Яагаад гэвэл уг нь кастингийн ажлаа нэлээд эрэл хайгуул болж хийх гэж оролдсон ч тэдгээр хүмүүсээ кинондоо тоглуулаагүй.
Б. Барслхагва, Ж. Алтаншагай, Э.Одбаяр гурвын дүр үнэндээ хамгийн уйтгарт байв. Б.Барсаалхагвагийг зэвүүн төрхтэйг Ж. Алтаншагайг атаман ах гэдгийг Э.Одбаярыг дурлалт залуу гэдгийг харсаар залхлаа. Хувь хүмүүсийн характераа хойш тавиад дүрүүддээ өөрчлөлт шинэчлэлт хийх боломж өгөхгүй бол жүжигчид талаасаа дотроосоо өмхийрч, зохиол талаасаа идээ бээрэндээ идэгдэж байх шиг. Жүжигчин гэдэг үгийн уг гарвалийг бодвол надаас дээр заалгасан улс байлтай.
Харамсалтай нь хийдгээ хийж, байдгаа л үзүүлсээр.
Монголын кино урлагийн шатыг нэг, хоёроор ахиуллаа гэж улс төрийн мэдлэггүй, кино урлагийн мэдрэмжгүй нийт массаар өөрсдийнхөө эгог хөдөлгөн баясан суугаа бол уучлаарай Цурам ажиллагаа бол Фантастикийн хамгийн муу кино байлаа гэе. Муу гэдэгт зохиол муу, найруулга муу, жүжигчдийн сонголт муу, агуулга муу, хамгийн муу нь дүрүүдээ хайрлалгүй хаясан нь байлаа. Энэ хүртэл тэдний хийсэн хамгийн аятайхан кино нь “Аз жаргалын шок” байсныг энд дурдъя. Уртаас урт киноны туршид хүчээ ингэтлээ
тарамдалгүй ганцхан өнцгөөс киногоо барьж аваад түүнийхээ араас зохиолоо ч дүрүүдээ ч нэхэн тоглуулсан бол хавь илүү сайн бүтээл байх байсан даа гээ халаглам сэтгэл төрнө. Хаа хол очиж хийсэн зураг авалттай, авалтгүй, нүсэр зодоонтой зодоонгүй эх орны тухай өгүүлэхдээ аяга лапша байхад л болох байсан юм сан.
Тэртээ тэргүй тулаант кино хийх дуртай юм бол түүнийгээ дараагийн удаадаа илүү хувь хүний амин чанар, дотоод сэтгэл рүү сүлж гаргахгүй бол үзэх үедээ цус нь хөөрөх ч үзээд мартах цагийн насгүй уран бүтээл туурвиад ч яах вэ дээ. Ямар анхлан сонирхогчид биш…